Thế nhưng thời gian qua, trước sự buông lỏng quản lý của địa phương, các đối tượng trong và ngoài xã đưa phương tiện, máy móc cơ giới vào cày xới khu vực thượng nguồn Thác Trắng khiến nơi này trở nên tan hoang. Đối diện Thác Trắng là khu vực mỏ vàng Bồng Miêu cũng đang có hàng trăm lán trại của “vàng tặc” để đục núi, khoét hầm, ngâm ủ hóa chất tràn lan, nước thải chảy ra sông suối khiến hạ lưu bị “bức tử”.

Từ nguồn tin của người dân, chúng tôi lên kế hoạch để thâm nhập vào hiện trường khu vực làm vàng trái phép quy mô lớn này. Từ trung tâm xã Tam Lãnh chạy vào khoảng 2km, ngay ngã 3 có tấm bảng do UBND xã Tam Lãnh dựng lên có những dòng chữ: “Nghiêm cấm thăm dò, khai thác vàng trái phép; lấn chiếm đất đai sử dụng đất không đúng mục đích”, chúng tôi rẽ trái để lên khu vực đầu nguồn Thác Trắng. Từ đây lên đến hiện trường bãi vàng khoảng 1km, đường sá tương đối thuận lợi, có thể chạy bằng xe máy.

Trên đường vào khu vực này, chúng tôi bắt gặp nhiều tấm bảng được UBND xã Tam Lãnh dựng lên có nội dung: “Tài nguyên khoáng sản là tài sản quan trọng của quốc gia. Mọi hoạt động khoáng sản không đúng quy định là thách thức pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng đến môi trường, đe dọa cuộc sống bình yên và tương lai của người dân”.

Tại hiện trường, chúng tôi sững sờ, kinh hoàng trước những gì diễn ra trước mắt. Một “đại công trường” quy mô lớn với ít nhất 4 chiếc xe múc đang cày xới một diện tích rộng lớn trên thượng nguồn Thác Trắng. Các đối tượng dùng xe cơ giới múc đất đá bề mặt lớp trên, sau đó đào núi, khoét hầm để lấy quặng. Quặng được xe tải chở đến các bể ngâm ủ hóa chất để tuyển lấy vàng. Những bể này được đào sâu khoảng 1m, rộng khoảng 4m, chiều dài gần chục mét. Cạnh đó là những bao hóa chất màu trắng bốc mùi nồng nặc; còn đất đá bị đào xới đổ xuống sông suối gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Để ghi được toàn cảnh quá trình làm vàng trái phép quy mô lớn tại đây, chúng tôi phải sử dụng thiết bị ghi hình chuyên dụng. Qua quan sát cho thấy, khu vực rộng hàng chục héc-ta này được chia ra thành nhiều nhóm quản lý. Mỗi nhóm có ít nhất một xe múc đang hoạt động hết công suất. Cả một khoảng rừng rộng lớn đã bị các đối tượng cày nát trong thời gian dài. Điều đáng nói, trong quá trình tác nghiệp tại đây, chúng tôi còn nghe những tiếng nổ lớn phát ra từ lòng đất. Có khả năng các đối tượng đã sử dụng vật liệu nổ trái phép để nổ mìn phá đá, làm vàng.

Khi phát hiện thấy chúng tôi tác nghiệp ghi hình, một số đối tượng trong lán trại chạy ra thông báo cho người điều khiển xe múc biết. Ngay lập tức người này tắt máy để quan sát, rồi nhanh chóng di chuyển xe rời khỏi bãi, tìm nơi cất giấu. Ngay sau đó, nhiều người điều khiển xe máy tỏa ra các nơi để truy tìm xem chúng tôi đang ở vị trí nào. Khi phát hiện thấy người lạ thâm nhập vào bãi vàng, những người này lặng lẽ di chuyển vào trong rừng keo để quan sát từ xa và liên tục gọi điện cho ai đó. Sau đó, một số đối tượng dùng xe máy tiếp tục bám theo chúng tôi cho đến khi chúng tôi rời khỏi địa bàn xã Tam Lãnh.

Điều đáng nói, “đại công trường” trái phép nằm trên thượng nguồn di tích Thác Trắng này chỉ cách trung tâm xã Tam Lãnh và trụ sở Ủy ban xã chỉ tầm 3km. Như vậy phải chăng có sự “bảo kê” hay sự bất lực của chính quyền địa phương cùng các ngành chức năng nên “vàng tặc” mới ngang nhiên lộng hành, thách thức pháp luật trong thời gian dài như vậy?

(còn nữa)

BÃO BÌNH

Kỳ 2: Chính quyền bất lực?